رابطه بین خواب و وزن خلبانان

متخصصان خواب و پزشکی هوایی پیشنهاد تازه ای را در باره غربالگری خلبانانی که " آبس " ( وزنشان بیش از حد بالاست ) و دچار آپنه یا بند آمدن تنفس در حین خواب هستند ارایه کرده اند که به منظور درمان این گروه از خلبانان صورت می گیرد .

آپنه یا بند آمدن تنفس در حین خواب می تواند تاثیر نامناسبی بر کارآیی شخص در زمان بیداری بگذارد . کارشناسان می گویند این غربالگری باید برای خلبانان با شاخص توده بدنی BMI 40 صورت گیرد . اشخاصی که 2 متر قد و 134 کیلوگرم وزن یا 170 سانتی متر قد و 111 کیلوگرم وزن دارند ، شاخص توده بدنی شان اندکی بیش از 40 است .

بررسی ها نشان می دهد که آپنه درتصادفات خودرویی نقش دارد ولی هنوز این ناراحتی جزو علت های سوانح هوایی محسوب نمی شود . در یکی از موارد گزارش انجمن پزشکی هوافضا چنین آمده است که در حادثه 13 فوریه 2008 خلبان و کمک خلبان هواپیمای بمباردیر در پروازی که نیمه روز انجام می شد به خواب رفته بودند .

هواپیما که از هونولولو در هاوایی به هیلو پرواز می کرد به فاصله 26 مایل از مقصد دور می شود . طبق گزارش شورای سوانح ایالات متحده ، مراقب پرواز به صورت پیاپی تلاش کرده بود تا با خلبانان تماس بگیرد ولی موفق نمی شود . پس از 18 دقیقه خلبانان با مرکز مراقبت پرواز تماس می گیرند و به فرودگاه برمی گردند . در این گزاش آمده است که بلافاصله پس از این حادثه ، ناراحتی آپنه شدید در خلبان تشخیص داده می شود .

علایمی مانند خروپوف کردن و عوامل خطر ( مانند اضافه وزن ) حتی پیش از این پرواز هم آشکار بوده است . به احتمال زیاد این ناراحتی باعث خستگی بیش از حد خلبان در حین کار شده که در نتیجه در روز حادثه در حین پرواز به خواب می رود .

سازمان هواپیمایی کشوری ایالات متحده نیز اعلام کرده بر اساس ارزیابی های شورای بررسی سوانح ، در بررسی 34 حادثه و سانحه هوایی عارضه آپنه در پرونده پزشکی خلبانان درگیر این حوادث و سوانح مشاهده شده است . البته FAA می گوید آپنه از عوامل سانحه یا حادثه ذکر نشده است .

آمار حمل و نقل موتوری

انجمن پزشکی هوافضا عنوان می کند که عارضه آپنه در سوانح حمل و نقل موتوری بررسی شده است . بررسی 40 راننده غیرحرفه ای نشان می دهد که به خاطر ابتلا به آپنه در معرض خطر قرار دارند . با توجه به نتیجه بررسی های انجام شده در حمل و نقل موتوری شناسایی و درمان کسانی که به آپنه مبتلا هستند و با وسایل حمل و نقل سر و کار دارند مانند خلبانان اهمیت ویژه ای دارد .

در حالی که غربالگری جمعیت خلبانان همچنان موضوع بحث دست اندرکاران پزشکی FAA است و در حال حاضر به رویه های سازنده ای دست یافته اند . غربالگری کسانی که اضافه وزن زیادی دارند باید زودتر انجام شود .

در سال 2013 رئیس دایره پزشکی هوایی FAA به پزشکان هوایی گفته بود در صورتی که شاخص توده وزنی خلبانان 40 یا بیشتر باشد باید آنها را به متخصصان خواب معرفی کنند و در صورت بروز مشکل درمان شوند .

در سال 2015 همین سازمان این طرح را لغو کرد و طی دستورالعملی از پزشکان هوایی خواست تا با ارزیابی های فردی وسابقه پزشکی خلبان و یافته های بالینی وی را به متخصص خواب معرفی کنند . به این ترتیب تنها بالا بودن BMI خلبان نباید معیاری برای معرفی آنها به متخصصان خواب باشد .

سازمان هواپیمایی کشوری خلبانانی را که به آپنه مبتلا هستند را ملزم کرده تا مجوز خاص دریافت کنند . این مجوز پس از اینکه خلبان نشان داد برای رفع مشکل خوابش اقداماتی کرده است ، صادر می شود .

عوامل خطر

آپنه ناشی از اضافه وزن بیش از حد زمانی روی می دهد که عضلات گلو به قدری شل می شوند که راه تنفس را می بندند . در نتیجه هر بار به مدت 10 تا 20 ثانیه تنفس شخص قطع می شود . این توقف ها به کاهش سطح اکسیژن در خون می انجامد . مغز این کمبود را حس و به صورت لحظه شخص را بیدار می کند تا نسبت به توقف تنفس واکنش نشان دهد . این بیداری های پیاپی آن قدر کوتاه است که شخص هیچ کدام را به خاطر نمی آورد .

تداخل در خواب می تواند 30 بار در ساعت باشد . این عمل از داشتن یک خواب کامل جلوگیری می کند و شخص در طول روز احساس خستگی خواهد کرد . کسانی که به آپنه ناشی از اضافه وزن مبتلا هستند در طول روز خمیازه می کشند ، خستگی شدیدی را حس می کنند و از لحاظ عصبی حساس می شوند . ممکن است با کمبود تمرکز در انجام کار روبرو شوند و حتی هنگام مطالعه یا رانندگی خواب آلود شوند .

آپنه خواب ناشی از اضافه وزن بیش از حد ، استرس چشمگیری بر سامانه گردش خون شخص وارد می کند . زیرا ضربان قلب و فشار خون شخص در زمانی که از خواب بیدار می شود افزایش و با خواب رفتن کاهش می یابد . این امر می تواند به ناراحتی هایی مانند فشار خون بالا ، از کار افتادن قلب و سایر ناراحتی های پیچیده قلبی عروقی بیانجامد . سکته قلبی ، سکته مغزی و آریتمی ( ضربان نامنظم قلب ) از جمله این ناراحتی ها به شمار می آیند .

عوامل خطر آپنه

 عوامل متعددی می تواند مردم را در معرض ابتلا به آپنه قرار دهد : مصرف دخانیات ، مصرف نوشیدنی های الکلی ، جنسیت مذکر ، وزن بیش از حد ، سن 18 تا 60 سالگی ، گرفتگی بینی و داشتن گردن قطور بیشتر از 43 سانتی متر در مردان و بیشتر از 41 سانتی متر در زنان .

البته بالاترین عامل ابتلا به آپنه اضافه وزن بیش از حد است . تقریبا نیمی از مبتلایان به آپنه اضافه وزن دارند . زیرا جمع شدن چربی در بخش بالای نای می تواند مانع تنفس شود . گفتنی است که این مسئله در افراد لاغر هم قابل مشاهده است .

همگانی

گزارش انجمن پزشکی هوافضای ایالات متحده نشان می دهد که تقریبا در میان کسانی که ضریب توده بدنی 40 یا بیشتر دارند ، آپنه رایج است . آمار جهانی نشان می دهد که بین سال های 1980 تا 2008 وزن متوسط جمعیت جهان 25 تا 34 درصد و اضافه وزنی بیش از حد  6 به 12 درصد افزایش یافته است .

غربالگری هنگام معاینات اولیه با چند پرسش آغاز می شود : آیا در خواب خُرخُر می کنید . آیا سرحال از خواب بیدار می شوید ، آیا در طول روز احساس خستگی دارید . سپس همراه با عواملی مانند سردردهای صبحگاهی و داشتن فشار خون ، هر دو از عوارض آپنه هستند . البته اضافه وزن شخص نیز در نظر گرفته می شود .

کسانی که در معرض خطر ابتلا به آپنه هستند برای ارزیابی های بالینی دقیق به متخصصان خواب ارجاع داده می شوند . به این ترتیب در یک برنامه خواب در درمانگاه ، تنفس ، نبض ، فعالیت های قلب و مغز و همچنین حرکات شخص تحت نظر قرار می گیرد .

در حال حاضر این نوع ارزیابی ها را می توان در منزل هم انجام داد . اگرچه هرینه آزمایش خانگی خیلی کمتر از آزمایش در درمانگاه است ولی خواندن این اطلاعات باید به وسیله متخصص انجام گیرد و می تواند تنها وجود یا نبود آپنه را مشخص کند . در صورتی که جواب آزمایش خانگی منفی باشد شخص مورد نظر باید در درمانگاه آزمایش شود ولی اگر نتیجه آزمایش در خانه مثبت بود درمان را می توان آغاز کرد .

تجویز جریان هوای فشرده از طریق ماسک دهان و بینی یا شلنگ باریک جلوی بینی بهترین راه حل به شمار می آید . از دیگر راه های درمان در باره کسانی که آپنه ضعیف دارند می توان به جراحی یا استفاده از یک وسیله خاص دهانی اشاره کرد .