بازرسی هواپیما به کمک پرتو نگاری
با افزايش روند اقدامات تروريستي در مکان‌های پر رفت‌وآمدی مانند ترمینال‌های اتوبوس‌رانی، مترو و فرودگاه اقدامات بازرسي اهميت بيشتري پیداکرده است. بازرسي بدني و بازرسي وسايل همراه به‌وسیله دستگاه‌های پرتونگاری از مؤثرترین شیوه‌های بازرسي به شمار می‌آیند. سازندگان دستگاه‌های بازرسي و متصدیان حراست فرودگاه‌ها در تلاش‌اند تا با استفاده از آخرين فناوری‌های بازرسي و شیوه‌های موجود و علاوه بر حفظ ايمني، به‌سرعت عمليات بازرسي نيز بيفزايند ولي بااین‌وجود بازهم نقاط ضعفي وجود دارد كه اشخاص سودجو و فرصت‌طلب می‌توانند با بهره‌برداری از آن‌ها به هدف خود دست پيدا كنند. يكي از اين نقطه‌های ضعف هواپيما است.
در بسياري از فرودگاه‌ها بازرسي هواپيما به‌وسیله كارشناسان و سگ‌های ويژه رديابي مواد مخدر صورت می‌گیرد ولي چگونه می‌توان همه‌جاهای هواپيما را براي پيدا كردن اشياي ممنوعه‌ای كه ازلحاظ شكل، حجم و مواد آلي تشکیل‌دهنده متغير هستند جست‌وجو كرد ؟ چگونه می‌توان مسافران قاچاق را كه درجاهای كم دسترس پنهان‌شده‌اند يا مواد مخدري را كه خيلي ماهرانه جاسازی‌شده‌اند پيدا كرد ؟ يكي از راه‌حل‌های ارائه‌شده روبواسكن ايريا است
ام بي تله كام
بيشتر دستگاه‌های بازرسي كه در فرودگاه‌ها به كار می‌رود به‌وسیله تولیدکننده‌ها در كشورهاي ایالات‌متحده، آلمان، روسيه، چين و بريتانيا تأمین می‌شود ولي يك شركت ديگر در روماني اقدام به اين كاركرده است. اين شركت كه ام بي تله كام نام دارد دستگاه جديدي به نام "روبواسكن ايريا" ساخته است كه در كمترين زمان می‌تواند هواپيمايي به بزرگي بوئينگ 747 را به‌طور كامل پرتونگاری كند. اين وسيله نخست براي كنترل مرزهاي شرقي روماني با اروپا ساخته‌شده بود كه براي كشف مواد مخدر، مواد منفجره و كالاهاي جاسازی‌شده در خودروها به كار می‌رفت.
اين شركت می‌گوید پس از 4 سال پژوهش و آزمایش‌های پی‌درپی توانسته است دستگاه پرتونگاري هواپيما را ارائه كند. دستگاه موردنظر با اين هدف ساخته‌شده تا بتواند آنچه را كه شركت «حفره‌های فني» می‌نامد بازرسي كند. منظور از حفره‌ها يا فضاهاي فني، مکان‌هایی هستند كه بازرسان و سگ‌های مواد مخدر به‌راحتی نمی‌توانند به آن‌ها دسترسي پيدا كنند يا دسترسي به‌وسیله آن‌ها ناممكن است.
باندهاي بین‌المللی قاچاق همواره در پي جاسازي كالاهاي قاچاق خود درجاهای غیرقابل‌دسترسي بازرسان هستند. جاهايي مانند داخل بال و بدنه هواپيما كه تنها به‌وسیله كاركنان فني قابل‌دسترس است. سلاح، مواد منفجره، تسليحات، مدارك و مواد مخدر فراواني با قرار دادن در اين مکان‌ها جابجا می‌شوند. حال تصور كنيد كه يك مأمور بازرسي چگونه می‌تواند داخل بال بوئينگ 747 را كه تقريباً 5 متر از زمين فاصله دارد به‌وسیله سگ بازرسي كند.
اين دستگاه علاوه بر بازرسی‌های گمركي می‌تواند كاربردهاي ديگري درزمینهٔ هاي فني و نظامي داشته باشد. يكي ديگر از كاربردهاي كارساز اين دستگاه، در آشيانه شخصیت‌های مملكتي است. به‌این‌ترتیب كه پيش از هر پرواز وسيله پرنده را می‌توان به‌خوبی بازرسي كرد و از ايمني آن اطمينان حاصل کرد. زيرا وسيله پرنده‌ای كه چندين روز در داخل آشيانه باشد باوجود مراقبت‌های شديد بازهم احتمال جاسازي مواد منفجره و حتي جابجا كردن اشياي ممنوعه وجود دارد.
شناسايي مواد مخدر
دستگاه روبواسكن ايريا ابزار مناسبي براي مبارزه با قاچاق مواد مخدر به شمار می‌آید كه در هواپيماهاي شخصي جابجا می‌شود. زيرا اين هواپیماها از فرودگاه‌هايي پرواز می‌کنند كه بازرسي استانداردي ندارند.
در موارد بسياري مشاهده‌شده است كه قاچاقچيان با استفاده از هواپيماهاي شخصي به جابجايي مقدار زيادي مواد مخدر اقدام کرده‌اند ولي هیچ‌کدام به گستردگي عمليات شخصي به نام "آمادو كارليو" نبوده است. او را سلطان آسمان‌ها می‌نامیدند. در اوايل دهه 1990 او با استفاده از 27 فروند هواپيماي بوئينگ 7277 شخصي خود كوكائين تولیدشده دركلمبيا را به فرودگاه‌هايي در اطراف مكزيك و ایالات‌متحده منتقل می‌کرد.
در سال 2010 عمليات «پرنده برفي» به‌وسیله پليس مركزي ایالات‌متحده به راه افتاد كه به دستگيري شخصي به نام "ريكي براسكام" انجاميد. او با استفاده از هواپيماهاي جت شخصي، البته بدون اطلاع خلبانان و كاركنان فني حدود 400 كيلوگرم مواد مخدر و 4 ميليون دلار وجه نقد جابجا كرده بود.
در سال 2013 يك فرانسوي به نام "آلن آفللو" كه مالك فروشگاه‌های زنجیره‌ای عينك در اروپاست، هواپيماي 12 نفرِ جت فالكن 50 خود را به شركتي به نام ترانس هليكوپتر سرويس اجاره می‌دهد. هواپيما قرار بود از پونتاكانا واقع در جمهوري دومينيكن به مقصد پاريس به پرواز درآید ولي نيروهاي ويژه مبارزه با مواد مخدر جمهوري دومينيكن كه 7000 كيلوگرم كوكائين جاسازی‌شده در هواپيما را كشف كرده بودند از پرواز آن جلوگيري كردند.
پنهان كردن مواد مخدر، در داخل بدنه هواپيما پيامدهاي مرگباري نيز به همراه داشته است. برای نمونه جاسازي 173 كيلوگرم مواد مخدر در مخزن سوخت هواپيماي پایپر چروكي كه در سال 2010 هنگام پرواز از فرودگاه توبياس بالانوس در كاستاريكا سقوط كرد، عامل اصلي سانحه بوده است.
راه‌حلی براي خطر بمب‌گذاری
درحالی‌که جلوگيري از قاچاق مواد مخدر و انسان در هواپيما يكي از بهترين كاربردهاي اين دستگاه بازرسي است. شركت سازنده كاربردهاي ديگر اين دستگاه را نيز چنين عنوان می‌کند. فرض كنيد كه احتمال بمب‌گذاری در يك هواپيما اعلام می‌شود. متخصصان خنثي كردن بمب با شك داخل و اطراف هواپيما را بازرسي می‌کنند. با استفاده از اين روش بازرسي نقاط قابل‌دسترسي يك هواپيماي متوسط مسافربري 3 تا 4 ساعت طول می‌کشد. از سوی ديگر متخصصان خنثی‌سازی و پيدا كردن بمب به‌ندرت می‌توانند به داخل مخزن سوخت يا داخل بدنه هواپيما دسترسي داشته باشند. همين امر می‌تواند آسیب‌پذیری در برابر بمب‌گذاری را افزايش دهد. درصورتی‌که با استفاده از اين دستگاه تنها در عرض چند دقيقه می‌توان بازرسي را انجام داد و با دقت بالايي محل جاسازي بمب را مشخص كرد.
فرآيند پرتونگاری
چگونه می‌توان يك هواپيما را به‌راحتی پرتونگاری كامل كرد ؟ پس از آماده كردن دستگاه در محوطه‌ای كه بايد بازرسي انجام شود، در عرض 20 دقيقه می‌توان بازرسي را آغاز کرد. یعنی در طي اين مدت، دستگاه براي پرتونگاري برپا می‌شود و خودرو كشنده برقي نيز به هواپيما متصل می‌گردد تا بتواند هواپيما را از زير بازوهای بلندي كه حاوي پرتونگار است عبور دهد. همه اين تجهيزات در خودروي اسکن‌کننده نصب‌شده‌اند كه به‌راحتی به محوطه منتقل می‌گردند.
با توجه به‌اندازه و فاصله دو نوك بال‌های هواپيما، چند پرتونگار در اطراف هواپيما مستقر می‌شوند. البته دستگاه‌های استاندارد موجود به‌راحتی می‌توانند هواپيماهاي مسافربري بافاصله دو نوك بال تا 42 متر را پرتونگاری كنند ولي شركت می‌تواند در صورت درخواست مشتري دستگاه را براي پرتونگاری هواپيماي بزرگي چون ايرباس 380 تنظيم کند.
پس از اتصال خودروي كشنده به چرخ جلوي هواپيما همه كاركنان بايد دست‌کم 20 متر از هواپيما فاصله بگيرند تا پرتونگار فعال گردد. سپس دستگاه كشنده با سرعت مشخصي هواپيما را از زير پرتونگار عبور می‌دهد. سپس پرتونگار تصوير واضح و شفافي را به نمايشگر اصلي می‌فرستد كه مسئول نمايشگر می‌تواند آن را بررسي كند.
زمان انجام يك پرتونگاری كامل بستگي به‌اندازه هواپيما دارد. سرعت تقريبي آن حدود 10 تا 30 سانتی‌متر از هواپيما در هر ثانيه است. پرتوها تا عمق 270 میلی‌متری آلومينيوم نفوذ می‌کند و سیستم‌های به قطر 4/0 میلی‌متر را نشان می‌دهد. دقت و شفافيت تصوير آن‌قدر بالاست كه در پرتونگاری يك هواپيماي شخصي پايپر چروكي حتي فيلامان داخلي لامپ‌های هواپيما نيز به‌خوبی تشخيص داده می‌شود. به‌این‌ترتیب مكان جاسازي اسلحه، مواد مخدر، كالاهاي قاچاق و حتي مسافران غیرمجاز كه معمولاً در داخل محفظه چرخ‌ها يا بار هواپيما پنهان می‌شوند به‌راحتی مشخص می‌گردد. در ضمن در صورت احتمال بمب‌گذاری در داخل هواپيما با كمترين خطر در کوتاه‌ترین زمان می‌توان نسبت به بازرسي و كشف بمب اقدام كرد. هزينه يك روبواسكن ایريا كامل نزديك به 3 ميليون دلار است.
پژوهش‌های آينده
نتيجه همه پژوهش‌ها و آزمایش‌ها با موفقيت چشمگيري همراه بوده است. شركت سازنده عنوان می‌کند كه اين دستگاه با تکیه‌بر فناوری روبواسكن يك ام ساخته‌شده است. روبواسكن يك ام سابقه بسيار موفقیت‌آمیزی داشته است. در حال حاضر اين دستگاه در مرز زميني روماني فعال است و برای نمونه در يك پرتونگاری 76 هزار پاكت سيگار جاسازی‌شده در داخل يك تانكر ويژه حمل سوخت را كشف کرد. پاکت‌های سيگار به شيوه بسيار ماهرانه‌ای جاسازی‌شده بود كه امكان پيدا كردن آن‌ها به‌وسیله دستگاه بازرسي خطي كه در آن‌سوی مرز روماني به كار می‌رود وجود نداشت.
قاچاقچيان نيز با آگاهي از اين موضوع نسبت به جاسازي اقدام كرده بودند. در اين مورد خاص مأموران گمرك با مقايسه تصوير جديد تانكر و تصوير قبلي، توانستند كالاي قاچاق را كشف كنند. همين كار را نيز می‌توان به‌راحتی در بازرسي بدنه وبال‌های هواپيما انجام داد. شركت سازنده اميدوار است تا بتواند به‌زودی محصول جديد خود را در فرودگاه‌ها مستقر کند.