پذیرایی در پرواز ، رايگان يا پولی
امروزه برخی از شركت هاي هواپيمايي راه هاي تازه اي براي كسب در آمد از فروش غذا درحين پرواز دنبال می کنند. به عنوان نمونه شركت هواپيماي كي . ال . ام در بعضي از مسيرهاي طولاني غذاي ويژه اي را به قيمت 15 يورو به مسافران مي فروشد. در يك طرح آزمايشي این شركت چهار نوع غذا را به مسافراني كه از طريق اينترنت خود را پذيرش مي كنند، مي فروشد. طرح آزمايشي در مسيرهاي آمستردام به بانكوك ، تايپه، دبي، كيپ تاون، و سنگاپور به اجرا در آمده است. نظر و سليقه مسافران در طي اين طرح آزمايشي بررسي مي شود تا دست اندركاران بازرگاني و خدمات پرواز شركت در يابند كه مسافران مختلف چه انتظاراتي از شركت دارند.
انتخاب سالم
شركت هواپيمايي كنتينانتال ايرلاینز (كه اكنون با شركت هواپيمايي يونايتد ايرلاینز ادغام شده و دو شركت ادغام شده با نام يونايتد ايرلاینز پرواز مي كنند) نيز غذاهاي تحت عنوان «غذاي سالم» را در بعضي از پروازهاي داخل ايالات متحده و كانادا و در بعضي ازپروازهاي آمريكاي لاتين و جزاير كارائيب به مسافران مي فروشد. اين شركت در نظر دارد تا پس از اجراي اين طرح آزمايشی در اين مسيرها، غذاي رايگان ارايه ندهد ولي در عين حال شركت همچنان به ارايه غذاي رايگان در مسيرهاي بيشتر از 6 ساعت ادامه خواهد داد.
هدف اصلي شركت همگام شدن با روند اقتصادي در صنعت حمل و نقل هوايي و منطبق كردن راهكارهاي اقتصادي شركت با ساير شركت هاي هواپيمايي است. از سوي ديگر شركت هواپيمايي «ويرجين آمريكا» (كه از زير مجموعه هاي ويرجين آتلانتيك بريتانيا است) در سامانه سرگرمي كه نمايشگر آن پشت صندلي مسافر نصب شده است،زمينه اي را براي سفارش غذاي درحين پرواز ارايه كرده است. مسافران مي توانند با كشيدن كارت اعتباري خود در نقطه مورد نظر نسبت به سفارش غذاي خوداقدام كنند. زماني كه ارتفاع هواپيما براي نشستن كاهش مي يابد اين نقطه از صفحه نمايشگر غير فعال مي شود. مسافران از منو، غذا را انتخاب مي كنند و با كشيدن كارت هزينه آن را پرداخت مي كنند. پس از بررسي انواع غذاهايي كه مسافران سفارش مي دهند، شركت تغييرات لازم را در منو غذاهاي ارايه شده مي دهد. شركت دريافته است كه مسافران مايلند هزينه جداگانه اي را براي غذاي دلخواه خود بپردازند. در منو غذاهاي ارايه شده اقلام ديگري نيز اضافه شده اند كه به همراه غذا ارايه مي شود مانند ساندويج بوقلمون كه با آب ميوه تازه بدون مواد افزودني و چاي به فروش مي رسد.
فروش غذا در حين پرواز در آمد خوبي براي شركت هاي هواپيمايي دارد. از سال 2007 كه ويرجين آمريكا اقدام به فروش غذا درحين پرواز كرده در آمد قابل توجهي كسب كرده است. بررسي هاي اين شركت نشان مي دهد مسافران مايلند تا 21 دلار براي دريافت غذا و نوشيدني دلخواه خود هزينه كنند. از طرف ديگر، شركت نيز با بررسي غذاهاي سفارش داده شده، آنچه را كه مسافران علاقه دارند فراهم مي كند. در حال حاضر اين طرح در تمام پروازهاي شركت اجرا شده است. در پروازهاي طولاني كه مسافران زمان بيشتري را در هواپيما سپري مي كنند، خوراكي بيشتري سفارش مي دهند. در حقيقت مسافران مايلند تا خريد در حين پرواز را تجربه كنند. مسافران اين شركت انتظار ندارند تا در پروازها غذاي رايگان دريافت كنند ولي زماني كه براي غذاي خود هزينه مي كنند انتظار دارند غذاي با كيفيت دلخواه را سفارش دهند. شركت هواپيمايي كنتينانتال ايرلاینز در پي اقدام شركت هاي رقيب كه غذاي رايگان را حذف كرده اند اين طرح را به اجرا در آورده است.
تجارت بزرگ
انتظار مي رود فروش اقلام كيترينگ در حين پرواز در آمد سرشاري براي شركت هاي هواپيمايي در برداشته باشد. فروش اقلام بدون ماليات در پرواز ها يك تجارت 3 ميليارد دلاري در سال است ولی انتظار مي رود كه در آمد ناشي از فروش اقلام كيترينگ بيشتر از اين رقم باشد.
علاوه بر فروش غذا از طريق امكانات سرگرمي های الكترونيكي در حين پرواز، شرکت ويرجين آمريكا امكان خريد كالا درحين پرواز را نيز فراهم كرده است. اين همانندخريد اينترنتي از خانه است. آنها مي توانند احتياجات خود را سفارش دهند و كالا در عرض 7 تا 10 روز پس از ثبت سفارش در منزل تحويل داده مي شود. در آينده نه چندان دور كه برقراري اينترنت در پروازها امكان پذير خواهدشد، مسافران مي توانند با استفاده از وسايل الكترونيكي همراه كه به اينترنت وصل مي شود، خريد در حين پرواز را تجربه كنند.
جلوگيري از كلاهبرداري
يكي از چالش هاي خريد در حين پرواز كلاهبرداري در ضمن خريد مي باشد. شركت هاي هواپيمايي با كمك موسسه هاي اعتباري (كارت هاي اعتباري) تا حدودي توانسته اند با كلاهبرداري و تقلب در پرداخت هزينه كالاها مقابله كنند. سفارش ها ثبت مي شود و تنها پس از نشستن هواپيما اطلاعات به صورت يكجا به «اسكاي مال» ارسال مي گردد. دريافت هزينه از كارت اعتباري مسافران طبق استانداردهاي امنيتي جابجايي پول صورت مي گيرد.
شركت هاي هواپيمايي نيز سقفي را براي خريد تعيين كرده اند كه مسافران بيشتر از آن مبلغ نمي توانند خريد كنند. البته با ارايه اينترنت و اتصال به شبكه كارت هاي اعتباري بلافاصله مبلغ خريداري شده به حساب خريدار وارد مي شود و در نتيجه در صورت تمايل، خريدار مي تواند تا سقف كارت اعتباري اش خريد كند. در صورت تكميل شدن اين شبكه و اتصال به اينترنت درحين پرواز، سقف خريد نيز حذف مي شود و در آمد بيشتري نصيب شركت هاي هواپيمايي خواهد شد.
يكي ديگر از چالش هاي اجراي اين طرح ، ديدگاه مسافران نسبت به خريد از هواپيما است. زيرا مسافران، شركت هاي هواپيمايي را به صورت يك فروشگاه مي بينند ولي شركت هاي هواپيمايي تلاش كرده اند تا اين ديدگاه را تغيير دهند. آنها از كارشناسان فروش كالاهاي ارايه شده كمك گرفته اند تا فروش در حين پرواز را بهينه نمايند و فضاي مجازي بيشتري براي ارايه كالاها اختصاص يابد. از سوي ديگر با افزايش تعداد و مبلغ خريد در حين پرواز، لزوم داشتن يك سامانه امنيتي / حراستي نيز بيشتر آشكار خواهد شد.
ولي عملي شدن طرح «اسكاي مال» چه نقشي بر عملكرد شركت ها خواهد داشت ؟ با اجراي طرح خريد از طريق سامانه سرگرمي الكترونيكي ديگر لزومي ندارد تا ميهمانداران اقلام بدون ماليات را به وسيله چرخ هاي دستي در هواپيما بگردانند. شركت «ويرجين آمريكا» از همان زماني كه آغاز به كار كرد در پي كاهش استفاده از چرخ دستي درهواپيما بود و هميشه در تلاش است تا با استفاده از آخرين فناوري هاي به اين هدف دست يابد. در آخرين طرح شركت «ويرجين امريكا» مسافران هميشگي اين شركت هر زمان كه مايل باشند مي توانند از طريق سامانه سرگرمي الكترونيكي سفارش دهند و غذا و نوشيدني دلخواهشان را دريافت كنند. در اين صورت مسافر آنچه را كه مايل است و در هر زماني كه برايش مناسب مي باشد دريافت مي كند. شركت مي گويد باز خوردهاي خوبي، به ويژه در پروازهاي طولاني دريافت كرده است.
ميهمانداران نيز از اين طرح بسيار استقبال كرده اند. زيرا با دريافت سفارش كه در صفحه نمايشگرشان مشخص مي شود، زمان كافي براي آماده كردن سفارش دارند. از تردد غير ضروری چرخ دستي در راهروي هواپيما نيز جلوگيري مي شود. مسافران دوست ندارند تا هر لحظه يك چرخ دستي را ببينند كه از كنارشان مي گذرد. از آنجا كه مسافران دوست دارند تا خريد در پرواز را تجربه كنند، شركت هاي هواپيمايي مانند «ويرجين آمريكا» با هماهنگي تامين كننده هاي كالا ، بسته هاي خريد چشمگيري را در اختیار مسافران قرار مي دهند و آنها را نسبت به خريد در هواپيما تشويق مي كنند.
فروش غذا اول بار به وسسيله شركت هاي كم هزينه آغاز شد ولی اكنون رقابت تنگاتنگي بین آنها موج مي زند. علاوه بر آن ،شركت هاي هواپيمايي بزرگ نيز دست به چنين اقدامي زده اند. البته اين كار بيشتر در اروپا رايج است تا ايالات متحده، زيرا شركت هاي كم هزينه بيشتري در اروپا فعاليت مي كنند كه همگي تابع اين قانون نانوشته شده اند به عبارت ديگرفروش غذا و محصولات در پرواز به صورت يك اصل اجتناب ناپذير شركت هاي كم هزينه در آمده است.
جايگاه تجارتي
اين اقدامات از ديدگاه مسافران چگونه برداشت مي شود ؟ شركت هاي هواپيمايي كم هزينه به صورت يك پديده رايج به شمار مي آيند گويا در هر كشوري بايد يك يا چندشركت كم هزينه وجود داشته باشد. ازسوي ديگر ارايه نكردن غذاي رايگان نيز به صورت يك امر روزمره در آمده است. احتمال داده مي شود تا اين روند در ساير نقاط زمين مانند آسيا نيز به اجرا درآيد و شركت هاي هواپيمايي كه خدمات كاملي ارايه مي دهند، مانند بيشتر شركت هاي هواپيمايي در آسيا از اين روند پيروي كنند.
در حال حاضر در شركت هاي كم هزينه اي كه مسيرهاي طولاني را پرواز مي كنند هزينه غذا دريافت مي شود. ولي دريافت هزينه غذا از مسافران فرست كلاس يا بيزينس،شركت هاي هواپيمايي كه امروز خدمات كاملي را ارايه مي دهند بعيد به نظر مي رسد. شركت هاي هواپيمايي كم هزينه اي مانند اير ايژيا و جت استار به مسافراني كه در بخش بيزنس هواپيما نشسته اند در مسيرهاي طولاني غذاي رايگان ارايه مي دهد زيرا آنها هزينه بيشتري را براي اشغال صندلي راحت تر داده اند و انتظار دارند خدمات بهتري دريافت كنند.