برای بررسی علل بروز حادثه/ سانحه در سطح باند به اطلاعات بیشتری نیاز است. بدون شک با داشتن اطلاعات بیشتر به ویژه درباره عوامل انسانی خیلی بهتر می توان به علل حادثه/ سانحه در سطح باند پی برد زیرا عوامل انسانی از جمله عناصر عمده در بروز آنها است. کارشناسان می گویند با وجود پیشرفت های خیلی سریع در فناوری پیشرفته تعامل انسان با این فناوری ها باید با برنامه ریزی های حساب شده ای پیش رفت. در این میان خلبانان، مراقبان پرواز و اداره کنندگان فرودگاه ها بیشترین نگرانی ها را از خود نشان می دهند.
گفتنی است که آخرین سانحه هوایی روی باند در ایالات متحده یازده سال پیش در 27 اوت سال 2006روی داد یک فروند هواپیمای آرجی با مباردیر، شرکت هواپیمایی کام ایر به خاطر اشتباه خلبانان از باند کوتاهتر فرود به پرواز درآمد و از انتهای باند خارج و منفجر شد.
افزایش سوانح
از سال 2011 تاکنون بر تعداد سوانح ناشی از برخورد هواپیما با هر آنچه که در کنار باند قرار دارد رو به افزایش بوده است. این سوانح به آسیب های هواپیما، اموال فرودگاه و تجهیزات زمینی منجر شده است. شکل زیر تعداد سوانح/ حوادث روی باند را در طی 20 سال گذشته نشان می دهد این تعداد تا سال 2011 در حال نوسان بوده است ولی از سال 2011 همچنان روند افزایشی را نشان می دهد.
این افزایش با سامانه جمع آوری اطلاعات ایمنی فرودگاه همراه است. گفته می شود که با اجرای سامانه گزارش های داوطلبانه مراقبان پرواز و تقویت فرهنگ ایمنی، گزارش های بیشتری از موارد ایمنی باند ارسال شده است. بنابراین کارشناسان با طبقه بندی اطلاعات به دست آمده می توانند علل منجر به سانحه / حادثه در سطح یا محوطه باند را شناسایی کنند و راهکارهای لازم را ارایه دهند.
سازمان هواپیمایی کشوری ایالات متحده از سال 2011 تا 2017 تعداد 12857 سانحه/ حادثه در باند گزارش کرده است. از میان 1341 گزارش دریافت شده در بین سال های 2016 تا 2017 شش مورد بسیار خطرناک و جدی بوده اند.
شصت و شش درصد از 1341 مورد گزارش شده ناشی از رعایت نکردن مقررات از طرف خلبان، 17 درصد به آسیب های عابران پیاده، خودروها، 16 درصد به عملکرد مراقبت پرواز مربوط می شود. از میان 6 مورد بسیار جدی 4 مورد به مراقبت پرواز، 2 مورد به رعایت نکردن دستورالعمل ها از طرف خلبان مربوط می شود.
عبور از خط توقف
سازمان هواپیمایی کشوری ایالات متحده عنوان می کند که 27 درصد از موارد ایمنی گزارش شده در سال 2016 مربوط به عبور هواپیما از خط توقف می شود. به عبارت دیگر خلبانان به دستورالعمل مراقبت پرواز که از آنها می خواهد پشت خط توقف باقی بمانند توجه نکرده و از آن گذشته اند. در 14 درصد گزارش ها نیز خلبان (بدون دریافت دستورالعمل مبنی بر توقف در پشت از این خط) از خط توقف عبور کرده است. در حالی که باید پشت این خط توقف و سپس مجوز عبور از آن را دریافت می کرد. در 5 درصد از موارد نیز خلبانان دستورالعمل مراقبت پرواز را نادیده گرفته اند و در 3 درصد نیز بدون دریافت مجوز از باند به پرواز درآمده اند.
در بیشتر موارد "برقراری ارتباط موثر" مهمترین عامل بروز این نوع سوانح/ حوادث تشخیص داده شده است. از جمله عوامل کاهش دهنده خطر در این گونه موارد انصراف از نشستن خلبان است که در 45 درصد موارد خلبان از نشستن انصراف داده است.
از میان 74 مورد مربوط به خطای خودروی عابران تقریبا در نیمی از این موارد راننده خودرو بدون دریافت مجوز از مراقبت پرواز وارد باند شده است. بررسی ها نشان می دهد که راننده خودرو متوجه دستورالعمل نشده، وارد باند شده است. اقدام پیشگیرانه یا کاهش دهنده خطر برخورد با باند شامل دستورالعمل مراقب پرواز است که از فرود هواپیما خودداری یا از خلبان خواسته است تا از نشستن انصراف دهد.
بررسی 265 گزارش نشان می دهد که 63 درصد آنها مربوط به مجوز پرواز به خلبان است، در حالی که هنوز یک هواپیما یا خودرو روی باند بوده است.در 19 درصد موارد نیز مراقب پرواز هواپیماهای در حال تقرب را تحت نظر نداشته است. در 35 درصد موارد مراقب پرواز به کنترل هواپیماهای دیگر مشغول بوده است. برای کاهش این گونه موارد از سامانه رادار سطح فرودگاه فناوری ماهواره ای و مشخص کردن موقعیت هواپیما با استفاده از سیگنال های شناسایی که از هواپیما پخش می شود استفاده می شود.
بررسی گزارش های داوطلبانه
دفتر دریافت اطلاعات و گزارش های ایمنی اظهار می دارد از سال 2012 تا 2017 تعداد 11168 گزارش مربوط به سانحه/ حادثه روی باند دریافت کرده است. تعداد گزارش های دریافت شده در بین سال های 2014 تا 2016 تقریبا ثابت بوده است.
از سال 2012 تاکنون 40 درصد گزارش های داوطلبانه دریافت شده مربوط به خلبانان هواپیماهای شخصی و 35 درصد نیز به خلبانان شرکت های مسافربری مربوط می شود. 90 درصد این موارد نیز در فرودگاه های دارای برج مراقبت روی داده است.
تعداد 770 مورد ثبت شده برای بررسی های بیشتر به گروه های بررسی ارجاع شده است. 15 درصد از این موارد مربوط به مراقبت پرواز می شود.
عوامل انسانی 87 درصد موارد گزارش شده را شامل می شود. از میان عوامل انسانی 76 درصد آن مربوط به هوشیاری از محیط، 55 درصد به خاطر برقراری نامناسب، ارتباط سردرگمی 53 درصد و 31 درصد نیز به خاطر حواس پرتی خلبانان است.
در 50 مورد آخر که به خاطر قطع شدن یا برقرار نشدن ارتباط مناسب بین خلبانان، مواردی مانند اشغال فرکانس رادیویی، اشکال فنی در رادیوها، مشکل زبان فراموشی لحظه ای و اشتباه در درک دستورالعمل های مراقبت پرواز از عمده عوامل خطر آفرین بیان شده اند.
در یکی از موارد خلبانان در گزارش داوطلبانه خود چنین عنوان کرده است: به خاطر شلوغی در فرکانس برج مراقبت و صحبت کردن همزمان چند خلبان در یک فرکانس تصور کردم که مجوز بلند شدن از باند برای پرواز من است و بدون اینکه تایید دوباره بگیریم از باند پرواز بلند شدم.
پس از بررسی50 گزارش آخر مربوط به سردرگم شدن، کارشناسان متوجه شدند که مواردی مانند تابلوهای شناسایی محوطه فرودگاه، مشکل زبان، شرایط آب و هوایی یا دستورالعمل های نامشخص مراقبت پرواز از جمله عوامل مهم خطرآفرین تشخیص داده شده اند. استفاده نامناسب از اصطلاحات مکالمات رادیویی به هنگام صحبت کردن در رادیو، رفت و آمد کارکنان و تداخل عملیات ساختمان سازی در محوطه داخل فرودگاه می توانند خطرآفرین و گیج کننده باشند.
یکی از خلبانان در گزارش داوطلبانه برخود چنین نوشته است: به خاطر ادامه عملیات ساخت و ساز در فرودگاه که برایم ناآشنا نیست، چند چیز فکرم را مشغول کرده بود. پرواز طولانی در پیش داشتم، پیش بینی آب و هوای فرودگاه به هنگام برگشتن فکرم را از اینکه باید دستورالعمل پیچیده رسیدن به باند را دنبال کنم منحرف کرد و به جای باند 22 چپ به طرف باند 23 راست رفتم.
در پی شفافیت
تا پیش از اینکه ایکائو در سال 2008 توصیف سانحه/ حادثه در باند را تغییر داد، گزارشهای داوطلبانه ایمنی به صورت متفاوتی طبقه بندی شده اند. در حالی که پیش از آن گزارش ها در طبقه بندی جداگانه ای قرار می گرفتند. این امر می تواند یکی از دلایلی باشد که نشان می دهد تعداد این نوع حوادث/ سوانح همچنان یکنواخت مانده است. بنابراین کارشناسان نمی توانند روند کاهش یا افزایش این نوع حوادث/ سوانح را مشخص کنند.
پیشرفت فناوری
در حال حاضر پیشرفت های فناوری در کاهش رویدادها در باند تاثیر بسزایی داشته اند. از آن جمله می توان به سامانه هشدار دهنده برخورد روی باند اشاره کرد. این سامانه اطلاعات مربوط به فعالیت های روی باند را به راننده ها می دهد. نقشه متحرک داخل کابین خلبان نیز از جمله فناوری های جدید است .
بیست فرودگاه شلوغ در ایالات متحده به چراغ های نشان دهنده وضعیت باند مجهز شده اند. هنگامی که وسیله ای مانند خودرو یا هواپیما روی باند باشد، این چراغ ها موقعیت وسیله را نشان می دهد. این سامانه در برج مراقبت قرار دارد. تابلوهای نشان دهنده موقعیت خزش راهها نیز باید با پایه های بلندتر و محافظت شده نصب شوند.
سامانه های جدید، نشانه ها و تابلوهای راهنما با طراحی های جدید نقش بسزایی در کاهش خطرهای محوطه فرودگاه داشته اند.