در طول سال های گذشته بسیاری از خدمه پروازی از مشکلات جسمانی خود شاکی بودند که ناشی از وجود دود یا بخار در داخل هواپیما است. در حالی که بعضی از پژوهشگران منبع این دود یا همان بخار را وجود روغن بخار شده در کانال های هوای ورودی به هواپیما می دانند. سازمان های بزرگ هوا- فضا با این یافته ها مخالفند.
آخرین اختلاف نظرهای این چنینی که بین "بهداشت عمومی پانوراما" مجله سازمان بهداشت جهانی وابسته به سازمان ملل و پنج سازمان پزشکی هوا فضا است که در این مجله به چاپ رسید. این گزارش که به وسیله دو کارشناس بهداشت و یک پزشک نوشته شده است به این نتیجه می رسد که نشت بخار روغن از طریق سامانه هوایی که از موتور گرفته به داخل هواپیما هدایت می شود می تواند پیامدهای ناگواری در بر داشته باشد و برای سلامتی سرنشینان هواپیما ضرر دارد. در ضمن عوارض ناشی از تنفس بخار و روغن به وسیله خدمه پروازی گزارش شده نیز در این مقاله به چشم می خورد.
نویسنده اصلی این مقاله دکتر سوزان میکاایلیس که یک خلبان بازنشسته است ، در زمینه هوای آلوده مدرک دکترا گرفته ، او می گوید، دچار عوارض مسمومیت ناشی از هوای آلوده داخل هواپیما شده است. او می گوید آب بندی ها به درستی صورت نمی گیرد و روغن به مقدار خیلی کم به داخل سامانه هوای هواپیما نشت می کند.
دست اندرکاران پزشکی هوایی موارد گفته شده در این مقاله را رد می کنند (سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری، آژانس ایمنی اروپا، انجمن پزشکان هوایی).
از سوی دیگر از تشکیلات پزشکی هوایی، انجمن پزشکان هوایی شرکت های هواپیمایی، نگرانی های خود را درباره شیوه علمی به کار رفته در این گزارش اعلام کرده است. این انجمن می گوید این مقاله ادعای بسیار روشنی دارد نسبت به ارتباط بین هوای داخل هواپیما و بیماری های دراز مدتی که به وسیله گروهی از افراد گزارش شده است. اطلاعات ارایه شده در برآورد این انجمن به هیچ وجه چنین ارتباطی را نشان نمی دهد.
اتحادیه اروپا
در پی گزارش نشریه سازمان بهداشت جهانی دو مقاله نشریه آژانس ایمنی هواپیمایی اروپا در 23 مارس 2017 به چاپ رسید یکی از مقاله ها تحت عنوان "اندازه گیری کیفیت اولیه هوای داخل هواپیما" و دیگری ویژگی های مسمویت زایی روغن های موتور توربینی پس از ارزیابی تخصصی نام دارند.
در مقاله نخست چنین عنوان شده است که کیفیت هوای داخل هواپیما برابر یا حتی بهتر از کیفیت هوایی است که در محیط های خارج از هواپیما وجود دارد (محل کار در دفتر یا محل زندگی) هیچ کدام از محدودیت های خطر آفرین در چنین شرایطی وجود ندارد.
در بررسی های منتشر شده به وسیله آژانس ایمنی اروپا از بین سال های جولای 2015 تا ژوئن 2016 شصت و یک نمونه از پروازهای هفت نوع هواپیما گرفته شده است. این هواپیماها شامل ایرباس، بوئینگ مجهز به موتورهای پرت اند وتینی ، رولز رویس، جنرال الکتریک و سی اف ام اینترنشنال است که در همه این هواپیماها هوای داخل هواپیما از طریق موتورها تامین می شود. در ضمن از هوای داخل بوئینگ 787 که از طریق موتور تامین نمی شود نیز نمونه گیری شده است.
آژانس ایمنی اروپا چنین ادامه می دهد که این نمونه گیری ها از قسمت مسافران و هم چنین داخل کاکپیت صورت گرفته است. به دلیل اینکه ادعا شده آلودگی ناشی از روغن است. آژانس ایمنی اروپا، مسیر روغنی را که از موتور نشت می کند دنبال کرده است.
بررسی های آژانس نشان می دهد محصولاتی که به اعصاب انسانی تاثیر می گذارند در فضای داخل هواپیما ردیابی شده است ولی مقدار آنها که به داخل ریه راه پیدا می کنند آنقدر کم است که نمی تواند تاثیرگذار باشد و جای هیچ گونه نگرانی ندارد.
تحمل ناپذیر
دکتر میکاایلیس اظهار می دارد که هیچ سطح ایمنی برای این مواد سمی وجود ندارد. وی می گوید بررسی هایش نشان می دهد مقدار اندک این مواد سمی در هوای داخل هواپیما به این معنی است که ریه ها آمادگی لازم را برای جذب مواد بیشتر پیدا می کنند و بلافاصله پس از حضور بیشتر این مواد، مسمومیت صورت می گیرد.
در بررسی های آژانس ایمنی اروپا از دو نوع روغن تازه و استفاده شده ارزیابی دقیق شده اند، گزارش آژانس می گوید: ارزیابی عامل متغیر حساسیت انسان نشان داده که مسیر کامل متابولیک کامل و دخالت متغیرهای درون فردی در آنزیم های متابولیک (سوخت و ساز بدن) هنوز در بسیاری از مواد شمیایی صنعتی تا حد زیادی ناشناخته است که همین مسئله شامل مواد آلوده کننده هوای داخل هواپیما نیز می شود. در ادامه گزارش آژانس چنین آمده است که پژوهش ها و بررسی های دوباره علمی انجام شده در چند دهه گذشته نشان می دهد که رابطه ای بین قرار گرفتن در معرض مواد آلوده کننده هوای داخل هواپیما و علائم بیماری گزارش شده وجود ندارد.
انجمن پزشکان هوایی شرکت های هواپیمایی نیز با دیدگاه آژانس ایمنی موافق است. در طی 20 سال گذشته مطالعات بسیار زیادی در سراسر جهان درباره کیفیت هوای داخل هواپیما صورت گرفته است اگر چه هیچ کدام از بررسی های این انجمن ارتباطی بین آلودگی هوای داخل هواپیما و بیماری را نشان نمی دهد ولی بعضی از اعضای این انجمن نتایج به دست آمده را با دقت بیشتری بررسی و مرور کرده اند تاکنون هیچ کدام از این بررسی ها مدرکی مبنی بر وجود چنین ارتباطی را ارایه نکرده است.
دکتر میکاایلیس به بررسی های منتشر شده آژانس ایمنی اروپا چنین پاسخ داده است: انکار کردن این مسئله (خطر روغن در هوایی که به داخل هواپیما می رود) بسیار عجیب است. همچنان که آژانس بررسی هایی را بین سال های 2008 و 2012 انجام داده است چنین عنوان می کند که هیچ مسئله ای که ایمنی را به خطر بیندازد وجود ندارد و هیچ اقدامی هم الزامی نیست و این مسئله در همه جا وجود دارد.
ولی این پایان بررسی های آژانس در این باره نیست. کمیسیون اروپا بررسی های بیشتری را از آژانس ایمنی خواسته است که پشتیبانی های فنی لازم را ارایه خواهد داد. از سوی دیگر آژانس ایمنی که مبلغ 2 میلیون یورو برای بررسی های بیشتر دریافت کرده عنوان می کند با تامین هزینه، بررسی های بیشتری درباره کیفیت هوای داخل هواپیما و تاثیر آنها بر خدمه پروازی انجام خواهد داد.
دیدگاه FAA
در نوامبر 2015 دفتر پزشکی هوا فضای سازمان هواپیمایی کشوری ایالات متحده گزارشی تحت عنوان آلودگی های هوای داخل هواپیما منتشر کرد که چنین عنوان می کند، خطر احتمالی آلودگی ناشی از هوایی که به داخل هواپیما می رسد (از موتور) بدون شناسایی گسترده و اندازه گیری خطرهای گفته شده در هوای داخل هواپیما در بانک اطلاعاتی این مرکز وجود ندارد. در نتیجه سازمان هواپیمایی کشوری درخواست بررسی های دقیق تری را کرده است که هنوز بودجه این بررسی ها تامین نشده است.
براساس گزارش سازمان هواپیمایی کشوری ایالات متحده، هوایی که برای تامین هوای داخل هواپیما از موتورها گرفته می شود برای حذف بخار یا گازها فیلتر نمی شود، تنها در زمانی که این هوا با هوای بازیافتی داخل هواپیما مخلوط می شود عمل فیلتر صورت خواهد گرفت. این فیلتر تنها ذره های معلق را می گیرد.
نتیجه بررسی های آژانس ایمنی اروپا که هزینه آن را کمیسیون اروپا تامین کرده است در سال 2019 ارایه خواهد شد. کار بررسی ها سال 2016 آغاز شده است. این آژانس نتایج جمع آوری شده را در سال 2018 بررسی و نتیجه را در سال 2019 منتشر خواهد کرد. این بررسی ها به وسیله شرکت نفتی "اکسان" آلمان و بریتانیا انجام می گیرد. دو شرکتی که ارزیابی ها را انجام خواهند داد، پیامد در معرض قرار گرفتن میهمانداران و خلبانان را برآورد خواهد کرد که شامل نفس کشیدن و آلودگی از طریق تماس پوستی می شود.
تا زمانی که آژانس ایمنی اروپا نتیجه را منتشر کند، شاید صنعت هوایی راه حلی پیدا کرده باشد. شرکتی به نام لیبهر ایرواسپیس که سامانه های مدیریت هوا ارایه می دهد در سال 2015 عنوان کرد که حذف سامانه انتقال هوا از موتور به داخل هواپیما می تواند به میزان سه درصد از مصرف سوخت هواپیما کم کند . بنابراین شرکت مورد نظر در حال توسعه دستگاه توربینی جداگانه ای است تا بتواند بدون احتیاج به هوای موتور، هوای داخل هواپیما را تامین کند. توسعه این سامانه نیز بخشی از پژوهش های کمیسیون اروپا است.
مسائل قانونی
جان هویته، خلبان سابق هواپیما و بنیان گذار انجمن ایرو تاکسیک می گوید، تحت تاثیر آلودگی هوای داخل هواپیما قرار گرفته است. این انجمن برای شناسایی علت اصلی آلودگی هوای داخل هواپیما تلاش می کند. وی چنین اظهار می کند که شکایت های خدمه پرواز از این مسئله جایی عنوان یا آشکار نمی شود.
در ژانویه سال 2017 شرکت هواپیمایی آلاسکا برای شکایت یک میهماندار 26 ساله که ادعا می کرد به خاطر آلودگی هوای داخل ام ای 80 بیمار شده خسارت پرداخت. در رسانه های ایالات متحده گفته شده است که همان خدمه از بوئینگ نیز شکایت کرده است.
در اروپا نیز یک خلبان فرانسوی شرکت هواپیمایی ایزی جت به نام اریک لوندی، به خاطر آلودگی ناشی از هوای موتور که به داخل هواپیما می آید شکایت کرده است. در هر صورت این شرکت اهمیت فراوانی به سلامتی خدمه پروازی اش می دهد ولی هواپیماها با مقررات جاری که برای پرواز هواپیما مجوز می دهد منطبق است و این شرکت آمادگی خود را برای شرکت در هر بررسی و پژوهشی که درباره کیفیت هوای داخل هواپیما صورت می گیرد اعلام کرده است.
این خلبان می گوید هر بار که APU را روشن می کنم داخل هواپیما از دود پر می شود. در حال حاضر برای تامین هوای داخل هواپیمای ایرباس 320 جدید از موتورها استفاده نمی شود. کارخانه ایرباس اظهار کرده که در این نوع هواپیما از هوای موتور استفاده نمی شود ولی هیچ برنامه ای برای حذف این سیستم در هواپیماهای دیگر خود ندارد.
مدعیان آلودگی هوای داخل هواپیما می گویند افکار دست اندرکاران هواپیمایی نسبت به این مسئله مانند سکوت کارخانه های دخانیات نسبت به ضررهای محصولات دخانیات است.
از سوی دیگر دست اندرکاران هواپیمایی نیز در پاسخ می گویند: مدعیان بیماری ناشی از آلودگی هوای داخل هواپیما با استفاده از شیوه ها و علم نادرست به نتیجه گیری های نامعقولی دست پیدا می کنند. در هر صورت این بحث در صنعت حمل و نقل هوایی همچنان ادامه خواهد داشت تا راه حل مناسبی پیدا شود.