مشکلات و حاشیه های فراوان دریافت 5 درصد عوارض شهرداری از محل فروش بلیت برای شرکتهای هواپیمایی به 39 مین سال خود رسید ولی متاسفانه هیچ گوش شنوایی در این مدت ، صدای اعتراض حذف یا بازنگری این مصوبه را نشنید . اگرچه این سیاهه نه اولین و نه آخرین مطلبی است که در این خصوص نگاشته می شود ولی یادآوری مشکلی است که از راههای قانونی پیگیری شده ولی حاصلی نداشته است . برای درک بهتر این کهنه درد شرکتهای هواپیمایی باید به سال 1358 بازگردیم .
در این سال مصوبه ای به اجرا درآمد که مسافران هوایی را ملزم می کرد تا 5 درصد از بهای بلیت در مسیرهای داخلی را به عنوان عوارض شهرداری پرداخت کنند . مصوبه مذکور دو تبصره هم داشت:
1- ده درصد عوارض وصول شده به طریق فوق به عنوان کارمزد، متعلق به شرکتهای هواپیمایی وصول کننده است .
2- نود درصد باقیمانده در آخر هر شش ماه به حساب وزارت کشور واریز تا بین شهرهایی که دارای تاسیسات فرودگاهی می باشند تقسیم گردد .
بدین ترتیب عوارضی که قرار بود به نام شهرداری اخذ شود به کام شهرداری ها خوش آمد و از آن پس شرکتهای هواپیمایی نه تنها مامور دریافت آن شدند بلکه مورد عتاب و جریمه شهرداری ها نیز واقع گردیدند . شهرداری ها در کمیسیون ماده 77 خود یک طرفه می برند و می دوزند و شرکتهای هواپیمایی را به جرم دیرکرد پرداخت اصل وجه نیز جریمه می کنند .
این امر در حالی جریان دارد که انجمن شرکتهای هواپیمایی ایران چه راساً و چه از سوی سازمان هواپیمایی کشوری و وزارت راه وشهرسازی این معضل را به مجلس رسانده ولی تا کنون جواب قانع کننده ای دریافت نشده است. البته ذکر این نکته ضروری است که دو شاخص خصوصی سازی شرکتهای هواپیمایی و آزاد سازی نرخ بلیت در طول سالیان گذشته سبب ساز تشدید تنش های حاصل از این موضوع است که باید مد نظر دولتمردان و تصمیم گیرندگان قرار گیرد . طبیعی است که تا قبل از وقوع این دو شاخص ( خصوصی سازی شرکتهای هواپیمایی و آزاد سازی نرخ بلیت ) ، نگاه دولتی حاکم بر هواپیمایی ، ضرورتی بر پیگیری و به روز رسانی مصوبه پیش گفته احساس نمی کرد ولی اکنون که بیش از 80 درصد شرکتهای هواپیمایی ما خصوصی هستند ، این مهم به ضرورتی انکار ناپذیر و حیاتی بدل شده است .
آنچه شرکتهای هواپیمایی به آن اذعان دارند :
1- ایکائو و یاتا تاکید دارند که اخذ هرگونه عوارض که عواید ناشی از آن مستقیما در جهت تسهیل فرآیند سفر هوایی مسافر مصروف نگردد ، مطلقا ممنوع است .
2- شرکتهای هواپیمایی مکلفند 5 درصد از بهای بلیت داخلی موضوع ماده 43 و 46 و 47 قانون مالیات بر ارزش افزوده را با درج در بلیت به عنوان عوارض از مسافران اخذ و برابر ماده 47 قانون مذکور به حساب شهرداری محل فروش بلیت واریز کنند .
توجه کنید ، طبق ماده 47 قانون مذکور شهرداری محل فروش بلیت مستحق دریافت 5 درصد عوارض و برابر بند ماده 46 قانون مالیات بر ارزش افزوده ، شهرداری محل فعالیت شرکت هواپیمایی مستحق دریافت عوارض یاد شده است . به عبارت ساده تر در قانون اول ، مکان فروش بلیت ملاک محاسبه است ولی در قانون دوم شهری که پرواز در آن انجام می شود را ملاک محاسبه قرار می دهد. ( به دیگر بیان ، شهر فاقد فرودگاه از آمار حذف می شود ) درحالیکه شهرداری شهرهای فاقد فرودگاه هم مدعی دریافت عوارض از شرکتهای هواپیمائی هستند . ضمن اینکه تناقص آشکار در مواد 46 و47 یکی از عواملی است که تنش های موجود را دامن زده است .
3- ماده 47 قانون مالیات بر ارزش افزوده مقرر نموده تا عوارض فروش هر ماه ، حداکثر تا پانزدهم ماه بعد به حساب شهرداری محل فروش بلیت واریز گردد و ماده 46 قانون اظهار می کند که در صورت دیرکرد ، جریمه 2 درصدی به شرکت تعلق می گیرد . در حالی که همه کار شناسان اذعان دارند که صورت وضعیت فروش بلیت ازسوی آژانس های مسافرتی مدتها بعد به شرکتهای هواپیمایی ارسال می گردد. به عبارتی از ارایه خدمات تا دریافت وجه حداقل چند ماه فاصله است .
4- شهرداری های مختلف کشور با اخذ آمار مسافران ورودی و خروجی در هر یک از فرودگاه های کشور ، مطالبه عوارض بر مبنای آمار مسافران ورودی و خروجی را دارند و در صورت اعتراض نیز کمیسیون ماده 77 رای به پرداخت اصل عوارض و دو درصد جریمه دیرکرد صادر می کند . به بیان دیگر تعیین پروازهای ورودی و خروجی یک شهر برای محاسبه اساساً اشتباه است و حداقل یک طرف آن توجیه منطقی دارد.
5- در مصوبه سال 1358 برای انجام این خدمات توسط شرکت هواپیمایی معادل 10 درصد کارمزد در نظر گرفته شده است ولی این موضوع در قانون ارزش افزوده لحاظ نشده ، به همین دلیل کسی پاسخگوی هزینه های اضافی تحمیل شده به شرکت هواپیمایی ( عمدتا بخش خصوصی ) نیست .
آنچه شرکتهای هواپیمایی پیشنهاد می کنند :
1- عوارض شهرداری از بلیط هواپیما حذف گردد .
2- بفوریت تعارض موجود درمواد 46 و47 قانون مالیات بر ارزش افزوده که موجب اختلاف و درگیری شرکتهای هواپیمایی و شهرداری های مختلف شده ، بر طرف گردد .